Birinci dünya savaşında yenik düşen İttifak devletleri ile birlikte Osmanlı devleti de yenilgiye uğramıştır. Ülke toprakları yavaş yavaş elden gitmeye başlar. 13 Kasım 1918’de İstanbul İngiliz işgal güçleri tarafından ele geçirilir. Bu durumu gören Mustafa Kemal, 53 düşman gemisini görünce Rumların ve bazı azınlıkların sevincini görünce, “Geldikleri gibi giderler!” diyerek tepkisini göstermiştir.
İngilizlerin Doğu Anadolu’da azınlıklara karşı yapılan baskıdan rahatsız olması üzerine, Mustafa Kemal bu baskıları ve saldırıları engellemek üzere Sultan Vahdettin’le görüşerek 30 Nisan 1919’da 9. Ordu Müfettişliğine getirilir. Hemen hazırlıklarını yaparak, 16 Mayıs 1919’da Bandırma vapuru ile Samsun’a yola koyulur. 19 Mayıs 1919’da Samsun’a ulaşır.
Gazi Mustafa Kemal Atatürk Samsuna ayak basar basmaz milli mücadeleyi başlatmıştır. “Ulusun özgürlüğünü yine ulusun azmi ve kararı kurtaracak” sözleri ile 4 yıla yakın süren savaş sonunda Cumhuriyeti ilan etmiştir.
İlk kez 24 Mayıs 1935 tarihinde “Atatürk Günü” adı altında kutlanmaya başlamıştır. İlerleyen yıllarda Beşiktaş sporun girişimi ile 19 Mayıs tarihinde Fenerbahçe Stadında; Beşiktaş, Fenerbahçe ve Galatasaray sporcularının katılımı ile bir spor günü olarak kutlanmaya başlamıştır. Bu kutlamadan sonra Beşiktaş Kurucu üyesi Ahmet Fetgeri Aşeni, Spor Kongresinde Atatürk Günü’nün tüm gençlere mal edilmesi amacı ile 19 Mayıs Gençlik Spor Bayramı olarak kutlanmasını teklif etmiştir. Spor Kongresinde kabul edilen bu öneri Atatürk’ün de onayı ile 20 Haziran 1938 yılında kanunla “Gençlik ve Spor Bayramı” adı ile kanunlaşarak ulusal bayram ilan edilmiştir.
12 Eylül 1980 darbesinden sonra ismi “Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı” ismini almıştır. Her yıl 19 Mayıs günü Samsundan çıkan “sevgi bayrağı” adlı dev bir bayrak Samsun Valisine verilir. Atletler bu bayrağı alarak Amasya, Tokat, Sivas, Erzincan, Erzurum, Kayseri, Nevşehir, Kırşehir ve Kırıkkale’den sonra 19 Mayıs törenlerinde Ankara’da Cumhurbaşkanına sunulur. Bu kutlamalar Türkiye’de Kuzey Kıbrıs Türkiye Cumhuriyetinde çeşitli tören ve gösterilerle kutlanır.
Neden 19 Mayıs sorusunun cevabına gelince, Türk İstiklal Savaşının başlangıcı kabul edilen Atatürk’ün Samsun’a ayak bastığı tarih 19 Mayıs 1919 yılının öneminden dolayıdır. “Her ilerlemenin, kurtuluşun anası özgürlüktür” diyerek geleceği de Türk Gençliğine emanet etmiştir.
Hatta Atatürk’ün doğum tarihi kesin net bilinmemesine rağmen, 19 Mayıs tarihinin öneminden dolayı doğum tarihi resmi olarak 19 Mayıs 1881 kabul edilmiştir.
Kaynak : https://www.sozunenguzeli.com/ozel-gunler/19-mayis-neden-kutlanir/.html
Çeviri